استاندارد ایزو 9001 چیست؟
البته قبلا در خصوص این استاندارد توضیحاتی را در قالب چندین مطلب ارائه کرده بودیم، اما در این مطلب به معرفی ایزو 9001 می پردازیم.
استاندارد ایزو 9001 را استاندارد سیستم مدیریت کیفیت می نامند، بدین معنی که این استاندارد به دنبال ایجاد سیستمی است که کیفیت را در سراسر سازمان مدیریت کند.
همانطور که می دانید، معنای مدیریت را برنامه ریزی، کنترل، هدایت و نظارت می دانند و در ایزو 9001 قرار است این اقدام ها با رویکرد کیفیت انجام شود.
هدفی که در متن استاندارد 9001 وجود دارد، این است که سازمانی که این استاندارد را پیاده سازی و اجرا می کند، متعهد شود محصولی تولید کند که ثبات کیفیت داشته باشد. یعنی اگر محصول درجه 2 تولید می شود، این محصول به درجه 3 تنزل نداشته باشد.
ثبات کیفیت ، گامی مهم برای بازگشت مشتریان
از مواردی که در ایزو 9001 بسیار حائز اهمیت است، تفکر سیستمی و رویکرد فرآیند است. این استاندارد سازمان را در قالب یک سیستم می بیند و با نگاه فرآیندگرا به سازمان سعی می کند، ارتباط مطلوبی را بین واحدهای سازمان ها ایجاد کند تا علاوه بر بهبود ارتباطات سازمان و کیفیت این ارتباطات، بتوان محصول و خدمات بهتری را نیز به مشتری ارائه کرد.
همچنین استاندارد ایزو 9001 با ایجاد الزاماتی در مستندسازی سازمان، سعی در ایجاد نظم می کند. لازم است سازمان ها فرآیندها و اقداماتی که بر رضایت مشتری و تولید محصول باکیفیت تاثیر می گذارد را مکتوب کند و برای آن روش های مشخصی را بنویسد تا سازمان بتواند محصولی با کیفیت یکسان تولید کند.
سازمان بین المللی استاندارد ایزو چیست؟
اما روند شکل گیری و نگارش این استاندارد به شرح زیر می باشد:
- در سال 1979 کمیته فنی TC 176 سازمان بین المللی استاندارد (ISO.org) به نام «کمیته تضمین کیفیت و مدیریت کیفیت» تشکیل گردید.
- در سال 1987 اولین نسخه استاندارد منتشر شد که تنها مفاهیمی در مورد محصول، کیفیت، مشتری و... را بیان می کرد و قابلیت اجرا و پیاده سازی در سازمان ها را نداشت. (امروزه آن را بعنوان ایزو 9005 که یکی از خانواده های ایزو 9001 می باشد می شناسیم)
- در سال 1994 الزامات اجرایی استاندارد تدوین و تصویب شد، این الزامات شامل 20 بند بودند. در آن زمان سازمانی که در حوزه فعالیت خود بند طراحی را نداشت (محصول جدید طراحی نمی کرد) استاندارد ایزو 9002 و سازمانی که در حوزه طراحی نیز فعال بود ایزو 9001 را دریافت می کرد. که البته از سال 2000 دیگر استاندارد ایزو 9002 منسوخ شده و دیگر استفاده نمی شد. (اگر دید بر روی محصولی زده است دارنده استاندارد ایزو 9002 بدانید این محصول حداقل از سال 2000 تاکنون گواهینامه های خود را تمدید نکرده است و عملا ایزو ندارد یا بسته بندی های آن مربوط به قبل از سال 2000 می باشد)
- در سال 2000 الزامات استاندارد به 8 بند کاهش یافته و رویکرد فرآیندی را مد نظر قرار داد. رویکردی که استاندارد ایزو 9001 را به سیستم و رویکرد تیمی نزدیک تر کرد و این رویکرد تغییر بزرگ و جذابی در استاندارد بود.
- در سال 2008 نیز تغییرات جزئی و اجمالی در متن استاندارد انجام شد که البته تغییری در اصل استاندارد ایجاد نشد. برخی از این تغییرات مواردی همچون انتخاب نماینده مدیریت از بین مدیران، تاکید بیشتر بر روی برون سپاری، صلاحیت کارکنان و موارد اینچنینی بود.
- در سال 2015 پس از صحبت های مختلف در خصوص تغییرات استاندارد، بالاخره استاندارد مجددا ویرایش خورد و در آن تغییرات عمده ای ایجاد شد، بندهای استاندارد به 10 بند تغییر کرد، نگرش و تفکر مدیریت ریسک، مدیریت دانش، برنامه ریزی استراتژیک و تحلیل محیط های سازمانی و موارد دیگر به استاندارد اضافه شد و البته مفاهیمی چون نماینده مدیریت، نظامنامه کیفیت، اقدامات پیشگیرانه و مواردی دیگر از این استاندارد حذف شدند.
موارد فوق مختصری کوتاه از تاریخچه ایجاد استاندارد 9001 و تغییرات آن بود، امیدوارم این مطلب مفید واقع شده باشد.
